Geçtiğimiz haftalarda kızım hastaydı ve ne yazık ki hastanelerde biraz fazla zaman geçirmemiz gerekti. Hastanede iğne yapılan, ilaç verilen, kan alınan çocuklara anne babaların, hemşirelerin, doktorların söylediği şu cümleler kulağıma takıldı ve duyarken bana rahatsızlık verdi. Sizlerle paylaşmak istedim:
Korkacağın hiçbir şey yok!
Ne var bunda ağlayacak?
Nesine ağlıyorsun şimdi bunun?
Anne baba olarak belki sizler de “evet çocuğumu rahatlatmak için ve korkacak bir şey olmadığını göstermek için ben de kuruyorum bu cümleleri” diyebilirsiniz. Olabilir… tabii ki iyi niyetle söylenen cümleler hepsi.
Şimdi bunları bedenine zorla müdahale edilen korku ve endişe dolu küçük bir çocuğun kulaklarıyla duymayı deneyin.
Ne yazık ki bu cümleler onun korku ve endişesini azaltmak bir yana; ona anlaşılmadığını ve duygularının kabul görmediğini hissettirecek, onu yalnızlaştıracak cümleler. Bunların yerine “korktuğunu biliyorum, seni anlıyorum, iyileşmen için bu ilacın sana verilmesi gerekiyor, ben yanındayım, seni çok seviyorum, geçecek, ben hep senin yanında olacağım, biter bitmez sana sımsıkı sarılacağım” gibi cümleler kurmak çocuğun korkusunu yine azaltmaz ama en azından ona yoğun duygularını anladığınızı, kabul ettiğinizi, her şekilde onu çok sevdiğinizi ve güvende olduğunu / olacağını hissettirir.
Farkı hissedebiliyor musunuz?
Farkında olmadan yapılan duygu duyarsızlıklarını çeşitlendirecek olursak:
Üzüldüğün şeye bak!
Amma da heyecan yaptın?!
Buna mı sevindin bu kadar?
Endişelenecek başka konu kalmadı mı? vb. Cümleler geliyor aklıma.
Bunları söylediğimizde çocuğun duygusunu küçümseyerek, onu değersizleştirmiş oluyoruz.
“Kabul” en güçlü bağ kurma aracı. “Yanlış hissediyorsun, bunda yok bir şey” demek yerine, duyguyu görmek ve olanı kabul etmek sizi yakınlaştırır.
İnsan bir duygu varlığı ve çocuklar henüz bu yoğun duygularla başa çıkma yetisine sahip değiller.
Duygu yönetimi konusunda onlara yardımcı olmak için en doğru yöntem proaktif davranıp onları olası senaryolara hazırlamak olabilir. Örneğin doktora gitmeden önce evde oyuncaklarla canlandırma yapmak. Neler olabileceğini anlatarak “hm bu ayının ateşi çıkmış, doktor iğne yapılması gerektiğini söyleyebilir.” Çocuk “ama ayı korkuyor, ağlıyor” diyebilir. “Evet korkabilir. Sen ona sarıl, şefkat göster, biraz acıyacak ama hemen geçecek, sen kucağına al onu, doktor yapsın iğnesini” vs gibi cümlelerle rehberlik edebilirsiniz.
Duyguları daha fazla tanımlayabilen çocuklarda “Korkunun yerine hangi duygu olmasını isterdin?” Diye sorabilirsiniz. Mesela çocuk “cesaret” dedi. “Cesur olmak için neye ihtiyacın var?” Diye ekleyebilirsiniz.
Burda önemli olan korku / endişe duygusunu ya da ağlama davranışını küçümsememek, kabul etmek.
Bu söylediklerim size neler hissettiriyor? Bundan sonra çocuklarınızın yoğun duygularını ele alırken daha farklı neler yapabilirsiniz?